Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Fen Bilimleri Öğretmenlerinin Hedef Yönelimlerinin 3 x 2 Modeline Dayalı İncelenmesi
Problem Durumu: Bilişim çağında değişen öğrenci ihtiyaçlarına paralel olarak öğretmenlerin güncel eğitim yaklaşımlarını takip etmeleri gerekmektedir. Bu süreçte kişisel ve mesleki yeterliklerinin yanında duyuşsal özelliklerinin de önemi büyüktür. Bu noktada öğretmenlerin motivasyonları ön plana çıkmaktadır. Öğretmenlerin öğretim sürecine yönelik akademik motivasyonlarını açıklamak için yararlanılan kuramlardan biri Başarı Hedefleri Kuramıdır. Bu kurama göre öğretmenlerin sahip oldukları hedef yönelimleri, bir öğretim etkinliğini gerçekleştirmelerinin arkasındaki amaç ve gerekçeleri nasıl açıkladıklarına bağlı olarak tanımlanmıştır (Mascret, Elliot ve Curry, 2015). En güncel olan 3 x 2 modeline göre hedef yönelimleri yeterliğin tanımına göre görev, öz ve diğerleri olmak üzere üç boyutta tanımlanırken, yeterliğin değerliğine göre yaklaşma ve kaçınma olmak üzere iki boyutta ele alınmaktadır (Mascret ve diğerleri, 2015). Buna göre görev-yaklaşma, görev kaçınma, öz-yaklaşma, öz-kaçınma, diğerleri-yaklaşma ve diğerleri-kaçınma olmak üzere altı hedef yapısı bulunmaktadır.

Amaç: Bu çalışmanın amacı güncel 3 x 2 modeline dayalı fen bilimleri öğretmenlerinin hedef yönelimlerinin hangi düzeyde olduğunu; cinsiyet ve hizmet yılı değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini incelemektir.

Yöntem: Bu çalışma nicel araştırma yaklaşımlarından tarama desenine göre yürütülmüştür. Araştırmaya Türkiye’nin her bölgesinde görev yapan 267’si kadın, 153’ü erkek 420 fen bilimleri öğretmeni katılmıştır. Katılımcıların yaşı 23 ile 63 arasında değişirken (Ort= 37.34, SS=6.86) hizmet yılı bir ile 41 (Ort= 13.36, SS=7.12) arasında değişmektedir. Katılımcıların hedef yönelimleri Mascret ve diğerleri (2015) tarafından öğretmenler için geliştirilen ve Yerdelen ve Padır (2017) tarafından Türkçeye uyarlanan 3 x 2 Başarı Yönelimi Ölçeği kullanılarak ölçülmüştür. Ölçek 18 madde ve yukarıda açıklanan altı boyuttan oluşmaktadır. Verilerin analizinde hedef yapılarının hangi düzeyde olduğunu belirlemek için betimsel istatistikler kullanılırken cinsiyet ve hizmet yılı değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediğini test etmek için iki ayrı MANOVA yapılmıştır.

Bulgular: Diğerleri-yaklaşma dışındaki tüm hedef yapıları çok yüksek seviyede bulunurken, diğerleri-yaklaşma hedef yapısının yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Her iki Manova analizinde varyans-kovaryans matrislerinin eşitliği varsayımı sağlanamadığından çok değişkenli F-testinde Pillai’s Trace değeri rapor edilmiştir. Çok değişkenli F-testi sonuçlarına ölçeğin alt boyutlarının doğrusal bir kombinasyonu üzerinden cinsiyete [Pillai’s Trace = .014, F(6, 413)= .978, p>.05, η2 =.014] ve hizmet yılına [Pillai’s Trace = .055, F(30, 2065)= .771, p>.05, η2 =.011] göre gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık gözlenmemiştir.

Tartışma ve Sonuç: Alanyazında Başarı Hedefleri Kuramına dayalı hedef yapılarını tanımlamada ikili, üçlü, dörtlü (2 x 2) ve altılı (3 x 2) modeller kullanılmaktadır. Güncel araştırmalar daha çok 3 x 2 Hedef Yapısı Modelinin geçerliğini kanıtlamaya odaklanmıştır. İlerleyen çalışmalarda farklı değişkenlerin etkisi incelenerek mevcut bulguların karşılaştırılması yapılabilir. Bu çalışmada fen bilimleri öğretmenlerinin sahip oldukları hedef yapıları belirlenmiştir, ancak hangi durumlarda hangi hedef yapısının işlevsel olduğunu incelemek için nitel çalışmalara ihtiyaç vardır.

Kaynakça:
Mascret, N., Elliot, A. J., ve Cury, F. (2015). The 3 × 2 achievement goal questionnaire for teachers. Educational Psychology, 37(3), 346-361.
Yerdelen, S. ve Padır, M. A. (2017). Öğretmenler için 3 x 2 Başarı Yönelimi Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması: geçerlilik-güvenirlik çalışması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, s. 1027-1039. DOI: 10.14686/buefad.335069

Anahtar Kelimeler: Hedef yönelimi, Başarı Hedefleri Kuramı, 3 x 2 Modeli, Öğretmen Eğitimi, Fen Eğitimi