Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi
Öğrenmede Evrensel Tasarım Modelinin Bazı Değişkenler Kapsamında 8. Sınıf Öğrencilerinin Kalıtım Konusundaki Başarılarına Etkisi
Fen Bilimleri dersi konularından biri olan kalıtım; terimleri öğrencilere yabancı gelen, soyut kavramlar içeren, neden sonuç ilişkisi kurmakta ve bilgiyi yapılandırmakta zorlanılan, deney yapmaya pek uygun olamayan konulardan biridir. Literatür incelendiğinde birçok eğitim araştırmacısı modeller, analojiler, simülasyonlar, eğitsel videolar vb. birçok yöntem kullanarak, soyut olan kalıtım kavramlarının öğrencilere öğretilmesi üzerine çalışmalar yapmışlardır. Fakat yapılan çalışmalar sonucunda, kalıtım konusunun öğretilmesinde başarının istenilen seviyede olmadığı ortaya çıkmıştır. Bu durum kalıtım konusunun sınıfta etkin bir şekilde öğretilmesinin zorluğunu ortaya koymaktadır. Öğrenmenin kalıcı olması için okul kadar ev ortamındaki faktörler de önemlidir. Evde öğrencinin desteklenmesi ve rehberlik edilmesi, ebeveyn eğitim durumu gibi faktörlerin, çocuğa akademik destek sağlanması açısından öğrenmeyi önemli düzeyde etkilediği bilinmektedir. Anne ve baba eğitim düzeylerinin arttıkça öğrencilerin akademik başarıları üzerinde olumlu etkisinin olduğu birçok araştırmada gösterilmiştir. Ebeveynlerin çocuklarına akademik destek sağlama durumları onların eğitim düzeyleri ile doğrudan ilişkilidir. Sınıf ortamında öğrenilemeyen konu ve kavramlar genellikle ev ortamında akademik destek alınarak öğrenilmeye çalışılmaktadır. Kalıtım konusu da sınıf ortamında istenilen düzeyde öğrenilmesi zor olan konulardandır. Bu durum dikkate alındığında öğrencilerin ev ortamında kalıtım konusunu öğrenmek için akademik destek almaya ihtiyaç duyacakları tahmin edilmektedir. Anne ve babanın çocuğuna akademik destek sağlama ya da sağlayama durumu, bu desteği alamayan öğrenciler için dezavantajlı bir durum oluşturabilir. Aynı zamanda her öğrencinin anne ve baba eğitim düzeyleri aynı olmadığı için aldıkları akademik destek düzeylerinde de farklılıkların olmasına kaçınılmazdır. Bu durumu gidermek için eğitim araştırmacıları sınıf ortamındaki eğitimin kalitesini arttırmak ve her öğrenciye üst düzeyde öğrenmeler gerçekleştirmelerine imkan tanımak için sürekli yeni öğretim modelleri ve yaklaşımları ortaya koymaya çalışmaktadırlar. Öğrenmede Evrensel Tasarım Modeli (ÖETM) son yıllarda eğitim sistemine giren yenilikçi öğretim yaklaşımlarından biridir. Bu öğretim modeli kapsamında öğrencilerin öğrenmelerini sınırlayacak faktörlerin tespit edilip, en üst seviyede öğrenme sürecine katılabilecekleri farklı öğretim materyalleri ile destekli öğretim ortamlarının oluşturulması hedeflenmektedir. Böylece ÖETM’nin uygulandığı sınıflarda farklı özelliklere sahip her öğrenci aynı içeriği, kendilerine en uygun şekilde öğrenme fırsatı bulmaktadır. Bu bağlamda araştırmanın problem cümlesi “8. sınıf fen bilimleri dersinde kalıtım konusunun ÖETM ile öğretiminde anne ve baba eğitim durumu değişkenlerinin öğrencilerin akademik başarısına etkisi var mıdır?” şeklinde ifade edilmiştir. Çalışma, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Kars ilindeki bir devlet okulunun 8. sınıfında öğrenim gören 73 öğrenci ile yürütülmüştür. ÖETM kapsamında geliştirilen ders planları deney grubunu oluşturan öğrencilerin oluşturduğu sınıfta işlenirken, kontrol grubunda ise öğretim programında önerilen öğretim yöntemine göre hazırlanan ders planları işlenmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen veriler 8. sınıf Kalıtım Konusu Başarı Testi ve öğrencilerin demografik bilgilerini belirlemek amacı ile geliştirilen Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde Çok Faktörlü Varyans Analizi (MANOVA) kullanılmıştır. Deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin başarı ön test ve son test puanları karşılaştırıldığında, deney grubu lehine anlamlı bir fark olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, ÖETM’ye göre uygulanan dersin, anne ve baba eğitim durumundan bağımsız olarak öğrencilerin başarısını arttırdığı ön plana çıkmıştır. ÖETM’nin kapsayıcılığı ile ilgili verilerin elde edilmesi açısından kaynaştırma öğrencilerinin de dahil edileceği yeni çalışmalar yapılabilir.
Anahtar Kelimeler: Öğrenmede Evrensel Tasarım Modeli, Kalıtım, Eğitim Düzeyi