Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


ARGÜMANTASYONA DAYALI ETKİNLİKLER İLE AFET EĞİTİMİ
Araştırmanın amacı argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının fen bilgisi öğretmen adaylarının afet bilincine yönelik algılarına etkisinin incelenmesidir. Son yıllarda fen eğitiminde argümantasyona artan ilgi, argümantasyonun sınıf içi uygulamalarında çeşitli stratejilerin kullanılmasını beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri, “The Science Writing Heuristic” (Keys ve diğerleri, 1999) olarak adlandırılan argümantasyona dayalı sorgulamaya dayalı öğretim yaklaşımıdır. Öğrencilerin fen öğrenimini desteklemek için tasarlanan bu yaklaşım, özellikle öğrencilerin fen tartışmalarını desteklemeyi amaçlamaktadır(Cavagnetto vd., 2010). Bu araştırmada deneysel desenlerden tek grup öntest-sontest deneysel desen kullanılmıştır (Cohen and Manion, 1997; Gay and Airasian, 2000). Araştırmanın örneklemi, uygun örnekleme yöntemi ile seçilen Türkiye’nin kuzey doğusunda bir üniversitede 3. sınıfta öğrenim gören 25 fen bilgisi öğretmen adayından oluşmaktadır. Uygulama süreci 5 haftadan oluşmaktadır. Bu aşamalar şunlardır: i.Ön test ve gizemli ölüm etkinliği, ii. ATBÖ Etkinliği 1 (doğal afetler), iii. ATBÖ Etkinliği 2 (küresel ısınma) ve ATBÖ Etkinliği 3 (madde döngüleri), iv. ATBÖ Etkinliği 4 (geri dönüşüm) ve ATBÖ Etkinliği 5 (biyolojik çeşitlilik), v. Son test. Etkinlikler Fen Bilimleri Öğretim Programı (2018) esas alınarak afet ile ilişkili konulardan seçilmiştir. ATBÖ etkinliklerinde öğrenciler 3-4 kişilik gruplara ayrılmıştır. Her etkinlik öncesinde giriş tartışması yapılmış ve öğrenciler araştırma sorularına yönlendirilmiş veya araştırmacılar tarafından araştırma soruları sunulmuştur. Öğrenciler araştırmak istedikleri soruları belirleyip bu sorulara cevap bulmak için gözlem ve araştırma yaparak iddialar ve iddiaları destekleyecek deliller oluşturmuşlardır. Gruplar iddialarını savunmuş ve diğer grupların iddialarını çürütmeye çalışmış veya desteklemiştir. Aynı zamanda süreç boyunca her etkinlik için bireysel ATBÖ raporunu yazmışlardır. Araştırmanın verileri “Afet Bilinci Algı Ölçeği” (Dikmenli, Yakar ve Konca, 2018) kullanılarak toplanmıştır. Ölçek 4 faktörden ve 36 maddeden oluşan 5’li likert türünde bir ölçektir. Ön testte ölçeğin tümü için Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı .800; alt faktörler için Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayılarının sırasıyla .697, .600, .657 ve .664 olarak hesaplanmıştır. Son testte ise güvenirlik katsayıları ölçeğin tamamı için Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı .825; alt faktörler için Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayılarının sırasıyla .715, .654, .659 ve .797 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen değerlerden ölçeğin tutarlı ölçümler yaptığı sonucuna ulaşılmıştır. Ön test ve son test puanları arasındaki ortalamaların farkının analizinde parametrik olmayan testlerden Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, argumantasyon tabanlı afet eğitiminin öğretmen adaylarının afet algılarını afet öncesi bilinç ve afet sonrası bilinç boyutlarında anlamlı bir şekilde geliştirdiği (z=-2,195; (z=-2,504, sırasıyla; p<,05); buna karşılık afet eğitimi bilinci ve yanlış afet bilinci boyutlarında anlamlı bir şekilde farklılaşmadığı (z=-1,192; z=-1,123, sırasıyla; p>,05) fakat sonuçların yüksek skorlar lehine olduğu yani öğretmen adaylarının eğitime katılmadan önce de bu alt boyutlarda bilgili algı düzeylerine sahip oldukları tespit edilmiştir. Argümantasyon ile ilgili son yıllarda yapılan araştırmalar incelendiğinde, argumantasyonun farklı uygulamalarını görmek mümkündür. (Örn; argümantasyon tabanlı sınıf uygulamaları (Erduran, Ardac & Yakmacı-Güzel, 2006; Simon, Erduran & Osborne, 2006), soru sorma stratejileri ile argümantasyon oluşturma ilişkisi (Günel, Kıngır ve Geban, 2012), argümantasyonun akademik başarı ve eleştirel düşünme gibi düşünme becerilene etkisi (Stephenson & Sadler-McKnight 2016; Sönmez, vd., 2021). Bu çalışmanın da ilgili literatüre katkı sağlayacağı ve hem öğrencilerin hem de öğretmenlerin afet algılarını geliştirmede etkili bir yöntem olabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: Afet eğitimi, argümantasyon, fen eğitimi