Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Ortaokul Öğrencilerinin Tarıma Ait Bazı Kavramlar Hakkında Bilgi Sahibi Olma Durumları
Tarım, ortak paydasında matematik olan ve fizik, kimya biyoloji, coğrafya ile kesişen çok disiplinli bir bilim alanıdır. Bu temel bilimlerin pratik tarımsal problemlere uygulanması amacıyla fizyoloji, genetik, beslenme, patoloji, entomoloji, parazitoloji, bitki, hayvan, sağlık ve hastalık yaşamını ele alan toprak türevi bilimler de yer almaktadır (Wallace, 1995).
Knobloch and Martin (2002) yapmış oldukları araştırmada tarım konusunun ilköğretimde öğretilmesini önerdiğini vurgulamaktadırlar. İlköğretim sınıflarında tarımsal farkındalık ihtiyacını destekleyen felsefi temel, Dewey'in (1938) deneyimsel eğitim felsefesine dayanıyordu. Dewey, “ister aritmetik, ister tarih, coğrafya ya da doğa bilimlerinden biri olsun, araştırma olarak adlandırılabilecek her şeyin, başlangıçta sıradan yaşam deneyiminin kapsamına giren materyallerden türetilmesi gerektiğini” belirtti (Dewey, 1938). Ayrıca Dewey, öğrencilerin bilimsel konularla tanıştırılması ve günlük sosyal uygulamalarla tanışarak onun gerçekleri ve yasalarına indirgemesi sağlam bir eğitim ilkesi olduğunu ifade etmiştir. Güncel fen eğitim programlarında tarıma ve tarım okuryazarlılığına dair fazla yer verilmemektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı; ortaokul öğrencilerinin tarımsal kavramlar hakkında bilgi sahibi olma durumlarını belirlemektir. Öğrencilerin bilgi sahibi olma durumlarını belirlemek amacıyla sürdürülebilir tarım, tarım güvenliği, iyi tarım, ata tohumu, tarımsal kalkınma, kuraklıkla mücadele, çölleşme, bitkilerin korunması, genetiği değiştirilmiş tohum, su yönetimi, gıda güvenliği, biyolojik çeşitlilik, tıbbi ve aromatik bitkiler, habitat, insan kaynaklı toprak bozulması, tarım ekolojisi olmak üzere on altı güncel kavramlar seçilmiştir. Çalışmamızda nicel araştırma yöntemlerinden olan tarama araştırma yöntemi kullanılmıştır. Doğu Anadolu Bölgesinde yer alan bir ilin merkez ve merkeze bağlı ilçe ve köylerinde ikamet eden 595 (%49) bayan, 614 (%50) erkek toplam 1209 ortaokul (5-8. Sınıf) öğrencisinden oluşmaktadır.
Veriler incelendiğinde kavramlar hakkında bilgi sahibi olma durumunda erkek öğrencilerin bayan öğrencilerden daha istekli oldukları görülmüştür. Öğrencilerimizin bilgi sahibi olma durumunu cinsiyet değişkenine göre karşılaştırdığımızda, sürdürülebilir tarım ve insan kaynaklı toprak bozulması %63’ü evet %37 hayır, tarım güveliği %68’i evet %32’si hayır, iyi tarım %70’i evet %30 hayır, ata tohumu, habitat ve tarım ekolojisi %58’i evet %42’si hayır, tarımsal kalkınma ve biyolojik çeşitlilik %60’ı evet %40’ı hayır, kuraklıkla mücadele ve bitkilerin korunması %73’ü evet %27 hayır, çölleşme, su yönetimi ve gıda güvenliği %66’sı evet %34’ü hayır, genetiği değiştirilmiş tohum ve tıbbi ve aromatik bitkiler %56’sı evet %44’ü hayır demişlerdir. Söz konusu 16 kavramı cinsiyet, anne ve baba mesleği, yaşanılan yer ve sınıf düzeyi değişkenleri üzerinden değerlendirdiğimizde kavramlar hakkında bilgi sahibi olma durumunun olmama durumuna göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu bilgi sahibi olma isteği cinsiyet değişkeninde erkek öğrenciler, anne ve baba mesleğinde genellikle mesleği çiftçi olanlar, yaşanılan yere göre köy ve ilçe merkezinde ikamet edenler, sınıf düzeyinde 7 ve 8.sınıflarda okuyan öğrencilerde daha yüksek çıkmaktadır. Bu bağlamda, öğrencilerin tarımla ilgili kavramlarda bilgi sahibi olma durumlarının yüksek olmasından dolayı fen eğitiminde tarım ve tarım okuryazarlığı ile ilgili çalışmalar değerlendirilebilir.

Wallace, J. R. (1995). Agricultural Literacy of Seventh and Eighth Grade Science Teachers.
Knobloch, N. A., & Martin, R. A. (2002). Teacher characteristics explaining the extent of agricultural awareness activities integrated into the elementary curriculum. Journal of Agricultural Education, 43(4), 12-23.
Dewey, J. (1986, September). Experience and education. In The educational forum. Taylor & Francis Group, 50(3), 241-252.

Anahtar Kelimeler: Tarım, Tarım Okuryazarlığı, Tarım Farkındalığı, Ekoloji, Çölleşme