Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Fen Dersinde Öğrencilerin Üstbilişsel Öğrenme Stratejileri Kullanımında Öz-Yeterlik Ve Başarı Hedef Yöneliminin Rolü
Bu araştırmada temel alınan Pintrich’in (2000) öz-düzenlemeli öğrenme modelinde bilişsel, ve duyuşsal süreçlerin sürekli olarak aktif olduğu, çeşitli aşamalarda hedef yöneliminin ve öz-yeterliğin öğrenme stratejileri belirlemede rol aldığı görülmektedir. Dolayısıyla, bu çalışmanın amacı ortaokul 7.sııf öğrencilerinin fen dersindeki Üstbilişsel Öz-Düzenlemeli Öğrenme Stratejilerini kullanmada Başarı Hedef Yönelimleri ve Öz-Yeterliğin rolünü araştırmaktır. Üstbilişsel stratejiler Planlama, İzleme ve Düzenleme alt boyutları ile ele alınırken, motivasyonel değişkenlerden Başarı Hedef Yönelimi ise Öğrenme Yaklaşma, Öğrenme Kaçınma, Performans Yaklaşma ve Performans Kaçınma alt boyutları ile incelenmiştir.
Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel (korelasyonel) araştırma modeli kullanılmıştır ve Kars ili merkez ilçesinde yer alan orta okullardan uygun örnekleme yöntemi ile belirlenen beş okuldaki 457 yedinci sınıf öğrencilerinden ölçekler kullanılarak veri toplanmıştır. Değişkenler arasındaki direkt ve dolaylı ilişkileri belirleyebilmek için elde edilen veriler LISREL 8.8 programı kullanılarak yapısal eşitlik modeli ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, modelin verilere iyi uyum sağladığını göstermiştir (p= .0, RMSEA = .054, CFI = .95, SRMR = .080, NNFI = .94).
Modeldeki yordayıcı değişken olan Öz-Yeterlik ile Başarı Hedef Yönelimi değişkenleri arasındaki ilişkilere bakıldığında Öz-Yeterlik değişkeninin, Öğrenme Yaklaşma (b=.66) ve Performans Yaklaşma (b=.38) değişkenleri ile istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif bir ilişkisi olduğu görülürken, Öğrenme Kaçınma hedefleri (b=-.19) ile anlamlı fakat negatif yönde ilişkisi olduğu bulunmuştur. Öz-Yeterlik ile Performans Kaçınma hedefleri arasında ilişkinin ise istatistiksel olarak anlamlı olmadığı görülmüştür. Bu bulgulara göre Öz-Yeterlik algısı yüksek olan öğrencilerin diğerlerine göre daha çok Öğrenme Yaklaşma ve Performans Yaklaşma hedeflerine sahip olurken daha düşük Öğrenme Kaçınma hedeflerine sahip olma eğilimi gösterdikleri söylenebilir
Üstbilişsel Öz-Düzenleme değişkenleri ile diğer yordayıcı değişkenlerin direkt ilişkilerine bakılacak olursa, Planlama değişkenini Öz-Yeterlik (b=.41) değişkeni ve Başarı Hedef Yönelimi değişkenlerinden yalnızca Öğrenme Yaklaşma (b=.41) değişkeninin anlamlı bir şekilde yordadığı görülmektedir. Bu iki değişken Planlama değişkeninin varyasının %60’ını açıklamaktadır. İzleme değişkenini Öz-Yeterlik değişkeni (b=.58) anlamlı bir şekilde yordarken İzleme değişkeninin Başarı Hedef Yönelimlerinden hiçbiri ile anlamlı ilişkisi bulunamamıştır. Öz-Yeterlik değişkeni İzleme değişkeninin varyansının %49’unu açıklamaktadır. Düzenleme değişkeni ise yine Öz-Yeterlik (b=.54) ve Öğrenme Yaklaşma Hedefleri (b=.21) tarafından anlamlı bir şekilde yordanmıştır. Düzenleme değişkenini varyansının %51’i Öz-Yeterlik ve Öğrenme Yaklaşma Hedefleri tarafından açıklanmaktadır. Bu bulgulara göre Öğrenme Yaklaşma Hedefleri yüksek olan ve Öz-Yeterliği yüksek olan öğrencilerin diğerlerine göre daha fazla Üstbilişsel Öz-Düzenleme Stratejisi kullandığını belirttiği söylenebilir. Ayrıca, diğer Başarı Hedef Yönelimi boyutlarının Üstbilişsel Öz-Düzenleme Stratejilerinin kullanımı üzerinde bir etkisi olmadığı görülmüştür.
Dolaylı etkilere bakıldığında ise, Öz-Yeterliğin Planlama üzerindeki hem Başarı Hedef Yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi (b=.30) hem de toplam etkisi (b=.70) istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Öz-Yeterliğin İzleme üzerindeki Başarı Hedef Yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi anlamlı bulunamamışken, toplam etkisi anlamlı bulunmuştur (b=.68). Son olarak, Öz-Yeterliğin Düzenleme üzerindeki hem Başarı Hedef Yönelimi değişkenleri üzerinden dolaylı etkisi (b=.15) hem de toplam etkisi (b=.69) istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Öz-Düzenleme, Öz-Yeterlik, Başarı Hedef Yönelimi, Üstbiliş