Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


SINIF ÖĞRETMENLERİNİN BİLİM VE SORGULAMA TEMELLİ ÖĞRETİME İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ *
Sorgulama temelli öğretim, bilimsel bilginin üretim basamakları ile aynı basamaklara sahip olan, öğrencinin öğrenmenin merkezinde olduğu, öğretmenin hem kendi hem de öğrencilerinin sorgulama becerilerini geliştirmesi gereken bir yaklaşımdır. Sorgulama, hayat boyu öğrenme kapsamında ele alınan ve sürekli gelişim ihtiyacı gösteren kompleks bir beceridir. Sorgulama becerisi, hem bireyin kendini geliştirmesinde hem de toplumun gelişiminde etkilidir. Özellikle küçük yaşlarda bu becerilerin geliştirilmesinin daha etkili sonuçlar verdiğine yönelik birçok araştırma bulunmaktadır. Çocukluğun ilk yıllarında öğrencilerin ailelerinden sonra en çok vakit geçirdikleri kişilerin sınıf öğretmenleri olduğu söylenebilir. Sınıf öğretmenleri de öğrencilerin sorgulama becerilerini geliştirmede önemli kişiler arasındadır. İlkokulda öğrenilen temel bilgiler ilerleyen kademelerdeki bilgilerin temelini oluşturmaktadır. İyi bir temele sahip olan öğrencinin de ilerde başarılı olması kaçınılmazdır. Yenilikçi strateji yöntem olan sorgulama temeli öğretim yaklaşımı ile eğitimsel etkinliklerin geliştirilmesi ve uygulanması önelidir. Fakat öğretmenler sorgulama temelli öğretimi sınıflarında etkili bir şekilde uygulamaları ve sorgulama becerilerinin gelişimi için zaman, kaynak, eğitim ve desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. Bu desteği sınıf öğretmenlerine sağlamak amacıyla Bilim ve Toplum Destekleme Programları Matematik Yılı Özel Çağrısı kapsamında TÜBİTAK 4004 “MAT-SOR Sorgulama Temelli Etkinlik Geliştirme Kampı” projesi yapılmıştır. Projenin amacı sınıf öğretmenlerinin etkinlik planı geliştirme niteliklerinin artırılması, 21. yüzyılın gerektirdiği becerileri kazanmaları; yenilikçi strateji yöntem olan sorgulama temeli öğretim yaklaşımı ile eğitimsel etkinliklerin geliştirilmesine katkı sağlanmasıdır. Bu proje kapsamında sınıf öğretmenlerinin bilimin anlaşılmasına ve sorgulama temelli öğretim uygulamalarına yönelik becerilerini fark etmelerine ve geliştirmelerine yönelik “gizemli kutular” etkinliği yapılmıştır. Gizemli kutular etkinliği, sorgulama temelli öğretimin anlaşılması, bilimsel bilgiye erişim basamaklarını belirleme, kullanılan becerilerin belirlenmesi, ortak fikri savunma ve bir fikri argüman sunarak çürütme gibi aşamalardan oluşmaktadır. Bu aşamaların öğretmenlerin bilim ve sorgulama temelli öğrenime yönelik görüşlerini şekillendirmesi beklenmiştir. Bu nedenle yapılan bu çalışmanın amacı gizemli kutular etkinliğinin, öğretmenlerin bilime ve sorgulama temelli öğretime yönelik görüşlerini nasıl etkilediğini belirlemektir. Bu amaçla etkinlik öncesinde ve sonrasında açık uçlu sorular ile öğretmenlerin görüşleri alınmıştır. Çalışmanın verileri projeye katılım gösteren, Samsun ilinin 17 ilçesinde mesleğini icra eden 25 öğretmenden elde edilmiştir. Elde edilen veriler, nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Analizler üç araştırmacı tarafından bağımsız şekilde yapılıp daha sonra uyuşum yüzdeleri hesaplanarak tema ve kategorileri belirlenmiştir. Yapılan analiz sonucunda öğretmenlerin bilime yönelik fikirlerinin geliştiği ve genel olarak sorgulama temelli öğretime ilişkin basamaklar hakkında fikirlerinin ortaya çıktığı belirlenmiştir. Bu sonuç göz önüne alındığında sorgulama temelli öğretim ortamında öğretmenlerin etkinlik geliştirmek için farklı bakış açılarını elde edecek deneyimler elde ettiklerim belirlenmiştir. Öğretmenlerin yaşadıkları deneyimler sonucunda etkinlik geliştirdikleri ve bunun yanı sıra kendi sınıflarında sorgulama temelli öğretim etkinliklerini çeşitli derslerde de proje sonrası uygulamaya ve kendi sınıflarına uyarlamaya istekli oldukları tespit edilmiştir. Yeni yöntem ve yaklaşımların uygulamalı eğitimler ile birlikte verilmesinin bireylerin eğitimsel etkinliklerin geliştirilmesine katkı sağladığı ifade edilebilir.

* Bu çalışma Bilim ve Toplum Destekleme Programları Matematik Yılı Özel Çağrısı kapsamında 222B240 proje kodu ile TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.


Anahtar Kelimeler: sorgulama temelli öğretim, sınıf öğretmenleri, bilim eğitimi, araştırma ve sorgulama