Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Fen Bilimleri Dersine Yönelik Z-Kitap Modülü: Normal Gelişim Gösteren ve Üstün Yetenekli Öğrencilerin Dijital Okuryazarlıkları Üzerine Bir Karşılaştırma
Bu çalışma fen okuryazarlığı boyutları dikkate alınarak geliştirilmiş z-kitabın ortaokul öğrencilerinin dijital okuryazarlıkları üzerindeki etkisini incelemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılı içerisinde, Edirne ilinde yer alan bir devlet ortaokulunda 6. Sınıf düzeyinde olan ve normal gelişim gösteren 45 öğrenci ile Edirne Bilim ve Sanat Merkezinde eğitim alan ve üstün yetenekli tanılı 6. Sınıf düzeyindeki 25 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmada yarı-deneysel desenlerden öntest-sontest kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Hem normal gelişim gösteren öğrenciler hem de üstün yetenekli öğrenciler deney ve kontrol gruplarından oluşturulmuştur. Çalışmada, Millî Eğitim Bakanlığı onaylı Fen Bilimleri Ders Kitabının fen okuryazarlığı boyutları esas alınarak ve dijital kaynaklara erişimi mümkün kılan içeriklerin eklenmesiyle 6. Sınıf “Madde ve Isı” ünitesi kapsamında z-kitap modülü geliştirilmiştir. Geliştirilen z-kitap modülü ADDIE modeline ait tasarım basamakları takip edilerek tasarlanmış olup deney gruplarında haftada 4 saat olacak biçimde 5 hafta boyunca uygulanmıştır. Çalışmada veri toplamak amacıyla deney ve kontrol grupları “Dijital Okuryazarlık Ölçeği”ni uygulama öncesi ve sonrası cevaplandırmış olup ayrıca deney gruplarındaki öğrencilerden z-kitap modülünün katkıları konusundaki farkındalıkları yarı yapılandırılmış mülakatlar yoluyla belirlenmiştir. Elde edilen veriler SPSS programında analiz edildiğinde, normal gelişim gösteren öğrencilerin oluşturduğu deney ve kontrol grubunda dijital okuryazarlıklarının gelişimi açısından anlamlı düzeyde bir farklılık tespit edilememişken üstün yetenekli öğrencilerin oluşturduğu deney grubunda kontrol grubuna göre anlamlı düzeyde farklılık tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında geliştirilen z-kitabın üstün yetenekli öğrencilerin dijital okuryazarlıklarını geliştirdiği ancak normal gelişim gösteren öğrencilerde benzer etkinin oluşmadığını söylemek mümkündür. Ancak z-kitap modülünün katkıları konusundaki farkındalıklarına yönelik yarı yapılandırılmış mülakatların veri analizlerinden elde edilen bulgular da nicel bulguları destekler nitelikte olduğu görülmüştür. Üstün yetenekli öğrencilerde normal gelişim gösteren çocuklara göre z-kitap modülünün kullanımının bilgi ve iletişim teknolojilerinden yararlanma düzeylerine olan katkısının daha fazla olduğuna dair bulgulara ulaşılmıştır. Buradan hareketle; z-kitapla yürütülen uygulamaların üstün yetenekli öğrencilerin dijital okuryazarlıklarına anlamlı artış sağlamasında üstün yetenekli öğrencilerin uygun koşullar sağlandığında gelişim kapasitelerini en üst düzeyde kullanabilmelerinin, bilgisayar özyeterlilik algılarının yüksek olmasının ve öğrenme süreçlerinde teknoloji kullanımına yönelik algılarının olumlu olmasının önemli faktörler olduğu söylenebilir. Ayrıca üstün yetenekli öğrencilerin bu çalışmadan önce Bilim ve Sanat Merkezinde bilişim dersi almaları bilgi ve iletişim teknolojilerine yönelik ilgilerini uyandırması ve bu çalışmada z-kitap modülü ile yürütülen uygulamalardan olumlu olarak etkilenmelerine zemin hazırlamış olabileceğini de söylemek mümkündür.
Anahtar Kelimeler: Dijital okuryazarlık, fen okuryazarlığı, fen ders kitabı, z-kitap