Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Türkiye’de Fen Eğitiminde Teknolojik Pedagojik Alan Bilgisi (TPAB) Alanında Yayınlanmış Tezlerin İçerik Analizi
21. yüzyılda hızla gelişen teknolojik gelişmeler ile birlikte dünyanın sürekli ve ileriye dönük bir değişim içerisinde olduğu görülmektedir. Eğitim sistemi de bu gelişmelerden etkilenmektedir. Eğitimde teknolojinin etkisinin görülmesiyle beraber, eğitim ve teknolojinin etkin bir şekilde harmanlanmasında öğretmenlere büyük bir görev düşmektedir. Bu bağlamda öğretmenlerden, kendilerini alanlarında geliştirmiş olmaları, sahip oldukları donanımı öğrencilere aktarabilme yeteneğine sahip olmaları, ayrıca çağın gereklerine uygun olarak öğretim teknolojilerini kullanabilmeleri beklenmektedir. Başka bir deyişle, öğretmenlerden pedagojik ve alan bilgilerini teknolojik bilgi ile tamamlayarak etkili bir öğrenme süreci oluşturmaları ve teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) yeterliliğine sahip olmaları beklenmektedir. TPAB modeli 2005 yılında Koehler ve Mishra tarafından ortaya atılmış ve Shulman (1986)’nın pedagojik alan bilgisi (PAB) çerçevesine dayandırılarak kuramsallaştırılmıştır. TPAB modelinde, pedagojik bilgi (PB), teknolojik bilgi (TB), alan bilgisi (AB), pedagojik alan bilgisi (PAB), teknolojik alan bilgisi (TAB), teknolojik pedagojik bilgi (TPB) ve teknolojik pedagojik alan bilgisi (TPAB) olmak üzere yedi farklı boyut bulunmaktadır. Alan yazında TPAB ile ilgili içerik analizi çalışmaların yapıldığı, ancak fen eğitimi alanında yeterince çalışma olmadığı görülmüştür. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de fen eğitiminde TPAB üzerine yayınlanan tezlerin incelemesidir. Bu araştırmada nitel araştırma desenlerinden içerik analizi türü olan betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma içerisine dahil edilecek çalışmalar belirlenirken çalışmanın fen eğitimin alanında yapılmış, fen bilimleri öğretmen ve öğretmen adayları ile yürütülmüş, yalnızca Türkçe dilinde yazılmış lisansüstü tezleri olması şartları aranmıştır. Bu şartlar çerçevesinde 15 yüksek lisans tezi ve 6 doktora tezi olmak üzere toplamda 21 tez üzerinden çalışma yürütülmüştür. Analiz edilecek 21 lisans üstü tez, benzer çalışmalarda kullanılan içerik analizi formlarından yararlanılarak araştırmacılar tarafından oluşturulan “Tez inceleme formu” kullanılarak analiz edilmiştir. İncelenen tezlerin yıllara göre dağılımına bakıldığında, 2010-2022 yıllarında tez çalışmaların yapıldığı ancak 2017 yılı ve sonrasında yürütülen tez çalışmalarının sayısının arttığı görülmektedir. Araştırma kapsamında incelenen tezlerin amaçlarına bakıldığında çoğunlukla TPAB’a yönelik yeterliliklerin belirlenmesi ve TPAB ile bir değişken arasındaki ilişkilerin incelemesi amacına odaklandıkları görülmektedir. Fen eğitiminde TPAB konusunda yazılan tezlerde yalnızca nicel ve karma yöntemler tercih edilmiştir. Amaç doğrultusunda incelenen tezlerin büyük çoğunluğunda nicel yöntemlerden tarama deseni tercih edildiği görülmektedir. Karma yöntem kullanılarak yapılan çalışmalarda ise daha çok tercih edilen desen gömülü/bütünleşik desen olarak görülmektedir. Örneklem açısından bakıldığında, incelenen tezlerin çoğunlukla fen bilgisi öğretmen adayları ile yürütüldüğü bulunmuştur. İncelenen tezlerin bulgular analiz edildiğinde ise çoğunlukla TPAB geliştirmeye dayalı uygulamalar sonucunda öğretmen adaylarının TPAB düzeylerinde artış olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulguların ışığında, Fen bilimleri öğretmenlerinin TPAB’larını araştıran çalışmalara daha çok yer verilmeli ve hizmet-içi eğitimler o çalışmaların ışığında öğretmenlerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir.

Anahtar Kelimeler: Teknolojik pedagojik alan bilgisi, Fen eğitimi, İçerik analizi