Bildiri Konusu:Fen Bilimleri Eğitimi


Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Alanında Sistem Düşüncesi ile İlgili Yapılan Akademik Çalışmaların Sistematik İncelenmesi
Yaşadığımız dünyadaki karmaşık sistemler gün geçtikçe artmakta ve büyümektedir. Küreselleşme sosyal sistemlerin karmaşık yeni yollar oluşturmasını sağlarken, teknolojik gelişmeler ise var olan diğer sistemlerle karşılıklı bağımlılığı artırarak sistem üstüne yeni sistemler oluşturmaktadır (Arnold & Wade, 2015). Sistem düşüncesi, bütünü görmeyi sağlayan bir disiplin ve nesnelerden ziyade karşılıklı ilişkileri görmeyi, statik anlık görüntüler yerine değişim modellerini keşfetmeyi sağlayan bir çerçeve olarak kabul edilir. Üstelik sistem düşüncesi bilim, teknoloji ve günlük yaşamda üst düzey bir beceri olmasına rağmen, fen eğitimi alanında sistem düşüncesi hakkında bilinenler çok sınırlıdır (Senge, 1990). Bu durum, fen bilimleri alanındaki eğitimcilerin günlük yaşam bağlamları ile öğrencilerinin sistem düşüncesini keşfetmesini sağlayacak yöntemler geliştirmelerini gerekli kılmaktadır. Aynı zamanda, fen bilimleri alanına ait ilke ve kavramların sistemleri anlama noktasındaki katkıları ile ilgili de çalışmalar yapılmalıdır (Penner, 2000).
Bu noktadan hareketle ülkemizde fen bilimleri eğitimi alanında sistem düşüncesi ile ilgili yapılmış çalışmaların belli ölçülere göre derlenmesi, konuyla ilgilenen eğitimci ve araştırmacılara yol göstermesi ve alanyazına sağlayacağı katkılar açısından değerli görülmektedir. Bu bilgiler ışığında, çalışmanın amacı, Türkiye’de fen bilimleri eğitimi alanında sistem düşüncesi ile ilgili yapılmış akademik araştırmaları sistematik olarak incelemektir. Araştırma sistematik derleme çalışması olarak tasarlanmıştır. Sistematik derleme, bir alandaki benzer yöntemler ile yapılmış çalışmaların kapsamlı ve detaylı bir şekilde taranması; derlemeye girecek çalışmaların çeşitli seçme ölçütleri kullanılarak belirlenmesi, belirlenen çalışmaların yapılandırılmış ve kapsamlı bir kalite değerlendirmesi ve bulgularının sentezlenmesi gibi aşamalardan oluşan bir araştırma yaklaşımıdır (Yılmaz, 2021). Belirlenen amaç doğrultusunda çalışmaların Web of Science, Google Akademik, YÖK Tez Kataloğu, ULAKBİM, ERIC veri tabanlarından erişilen makaleler ve tezlerden oluşması, 2000-2022 yılları arasında yapılmış olması, “sistem düşüncesi/sistem dinamiği/sistemsel düşünme/sistemik düşünme (systems thinking/system dynamics/systemic thinking)” anahtar kelimeleri ile ulaşılması ölçütleri belirlenmiştir. Ayrıca taranan çalışmalar, Türkiye’ de yürütülmüş olması, erişime açık ve tam metin olması bakımından da sınırlandırılmıştır. Yapılan taramalar sonucunda elde edilen çalışmalar; yıllara göre değişen sayıları, hangi alanda yapıldığı, kullanılan araştırma yöntemi, veri toplama araçları, örneklem/çalışma grubu, örneklem sayıları, kullanılan anahtar kelimeler açısından incelenerek betimlenmiştir. Belirlenen ölçütlere göre elde edilen akademik çalışmalar analiz edilerek tartışılacak ve öneriler sunulacaktır.

Kaynakça
Arnold, R. D., & Wade, J. P. (2015). A definition of systems thinking: A systems approach. Procedia computer science, 44, 669-678.
Karaçam, Z. (2014). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
Penner, D. E. (2000). Explaining systems: Investigating middle school students’ understanding of emergent phenomena. Journal of Research in Science Teaching, 37(8), 784–806.
Senge, P. M. (1990). The fifth discipline: The art & practice of the learning organization. Currency Doubleday. https://doi.org/10.1201/9780429196607-10
Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457-1490.





Anahtar Kelimeler: Sistem Düşüncesi, fen bilimleri eğitimi, sistematik analiz