Bildiri Konusu:Matematik Eğitimi


Matematik Eğitiminde Görselleştirme İle İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi
Görselleştirme; bir matematiksel problemin, bir kavramın veya bir prensibin grafik veya geometrik temsilinin kullanılması aracılığıyla oluşturulması ya da kullanılması sürecidir. Yapılan görselleştirme bilgisayar tarafından oluşturulmuş veya elle çizilmiş olabilir (Zimmerman & Cunningham, 1991). Görselleştirme matematik öğretiminde sıklıkla kullanılan tekniklerden biridir. Birçok matematiksel kavram; çizim, grafik, tablo vb. ile temsil edilebilirler (Zarzycki, 2004). Matematik eğitiminin amacı görselleştirme yapmak değil görselleştirmeyi aracı kullanarak matematiği anlamlandırmaktır. Burada matematikte görselleştirmenin bir ürün elde etmek yerine anlamayı sağlamak için görselleştirmeyi araç olarak kullanmak anlamına gelmektedir. Örneğin, problemin grafik olarak görselleştirilmesi, problemin zihinde bir imajının oluşması ve bu imaj vasıtasıyla problemin anlaşılması anlamına gelmektedir. Görselleştirme, matematik eğitiminde üstlendiği oldukça önemli rol ve konumundan dolayı matematik eğitimi üzerine yapılan çalışmalarda sıklıkla yer almaktadır.
Görselleştirmenin, matematik eğitiminin geçmişten günümüze devam eden süreçte ne tür gelişimler ortaya koyduğunu ve görselleştirmenin bu gelişime etkisini görebilmek açısından tematik içerik analizi çalışmaları önem teşkil etmektedir. Yapılan bu çalışmanın literatürdeki eksikliği gidermek ve yapılacak araştırmalara yol gösterici olması açısından faydalı olacağı düşünülmektedir.
Bu çalışmada, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi aracılığıyla ulaşılan matematik eğitiminde yapılmış “Görselleştirme” kavramına ilişkin lisansüstü tezlerin tamamına ulaşılması amaçlanmıştır. Bu kapsamda ilgili yüksek lisans ve doktora tezlerinden erişime açık olanlar incelenmiştir. Araştırmanın verilerini ulusal tez merkezi aracılığıyla ulaşılan matematik eğitiminde görselleştirme kavramına ilişkin 45 adet lisansüstü tez oluşturmaktadır. Çalışmaya dahil edilen lisansüstü tezlerden elde edilen veriler betimsel istatistiksel yöntemi (frekans) ve içerik analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir.
Bulgular incelendiğinde; matematik eğitiminde görselleştirmenin bilişsel özelliklerin belirlemesi ve farklı kavramlar, beceriler üzerine etkisini içeren çalışmaların diğer çalışmalara göre daha fazla sayıda yapıldığı, araştırma yöntemlerinde ise nitel, nicel ve karma araştırma yöntemi yaklaşık olarak eşit oranlarda tercih edildiği görülmüştür. İncelenen çalışmaların çoğunda orta okul öğrencileri örnekleme dahil edildiği görülürken, daha az çalışmada ise lisans ve lise öğrencileri örnekleme dahil edildiği görülmüştür. Veri toplama aracı olarak ise en çok ölçek ve görüşme kullanıldığı belirlenmiştir. Ayrıca incelenen çalışmaların sonuçlarında görselleştirme kavramının diğer kavramlara etkisi ve diğer olgu ve kavramlarla ilişkisi çoğunlukla yer aldığı görülmüştür.
Bu çalışma ile Türkiye’de gerçekleştirilen matematik eğitiminde görselleştirme çalışmalarına ışık tutulmuştur. Bu alanda çalışan araştırmacılara problem durumları, kullanılan yöntemler ve çalışmalardaki eksiklikler hakkında yol gösterici nitelikte olması amaçlanmıştır. Bu sayede konu ile ilgili daha kapsamlı ve eksiklikleri giderecek nitelikte yayınlar yapılabileceği düşünülmektedir. Yapılan çalışmalar incelendiğinde çalışmaların yeterli örneklemle gerçekleştirilmediği, farklı değişkenlerle de incelenmesi gerektiği gibi çalışmaların yetersiz olduğu yönlerin belirtildiği görülmektedir. Bunun yerine ileride yapılacak çalışmalarda çalışmaya özgü amaçların yeterli şekilde ifade edilmesi çalışmaların özgünlüğünün kazanılabileceği söylenebilir. Çalışmalarda genellikle uzamsal görselleştirme testinin sonucunda düzeylerin belirlenmesi ve bunların demografik özelliklerle ilişkisi üzerinde durulmuştur. Bu durumda tekrara düşen çalışmalar yaratmaktadır. Bunun yanında ölçek gözle ve görüşmelerle desteklenebilir. Ayrıca, yurt dışındaki ilgili alan yazın da dikkate alınarak yeni çalışma alanları geliştirilebilir. Bu çalışma sadece Türkiye’de yayımlanan tezleri kapsamaktadır. Yurt dışında yayımlanan tezlerde matematik eğitiminde görselleştirmeye ilişkin çalışmalar incelenerek eğilimler belirlenebilir. Belirlenen sonuçlar bu çalışmanın sonuçları ile kıyaslanarak eksiklikler ve değişkenler tespit edilebilir. Ayrıca 5-10 yıl gibi belirli aralıkla tekrar çalışmaları yapılarak süreçteki değişimler izlenebilir.
Anahtar Kelimeler: Görselleştirme, Matematik Eğitimi, Lisansüstü Tezler